Author :
Abstract
Anadolu, tarihin çeşitli dönemlerinde, birçok kültüre ve uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Anadolu’nun zengin kültürel mirası içerisinde önemli bir yere sahip olan Hitit Kültürü ile ilgili bilgilere ise, çeşitli arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkartılan arkeolojik ve filolojik buluntulardan sahip olmak mümkündür. Anadolu’da Hitit Dönemi’ne tarihlendirilen çeşitli yerleşimlerde yürütülen kazı çalışmaları sayesinde, Hitit toplumlarının siyasi ve sosyo-kültürel yapısı, mimarisi, sanatı ve dinsel inanış sistemleri hakkında önemli bilgilere sahip olmak mümkündür. Tarihin çeşitli dönemlerinde olduğu gibi, coğrafi olarak birbirine yakın olan toplumların, gerek siyasi, gerek sosyo-kültürel ve gerekse ticari ilişkiler sonucunda kültürel açıdan bir etkileşime girdiği anlaşılmaktadır. Sözkonusu kültürel etkileşimin izlerine Hitit toplumlarında da rastlamak mümkündür. Anadolu’da çeşitli arkeolojik yerleşimlerde yürütülen kazı çalışmaları sonucunda ortaya çıkartılan buluntular ışığında, Hitit toplumlarının çok tanrılı bir dinsel inanış sistemine sahip oldukları anlaşılmaktadır. Hitit dinsel anlayış sisteminin şekillenmesinde, Mezopotamya ve Anadolu dinsel inanışlarının çok büyük bir etkisi olduğu anlaşılmaktadır. Anadolu’nun çeşitli yerleşimlerinde yürütülen arkeolojik çalışmalar sonucunda ortaya çıkartılan buluntular, Hitit toplumlarının dinsel inanışları hakkında önemli bilgiler ortaya koymaktadır. Anadolu’nun çeşitli yerleşimlerinde yürütülen kazı çalışmaları sonucunda, Hitit toplumlarının, tanrılarına verdikleri değeri ve önemi ortaya koyan çeşitli kutsal alanlar ve tapınaklar açığa çıkartılmıştır. Hitit dinsel inanışları içerisinde, özellikle tanrıların memnun edilmesi amacıyla düzenlenmiş olduğu düşünülen çeşitli dinsel törenler, bayramlar ve festivallerin varlığına ilişkin bilgilere, Anadolu’nun çeşitli yerleşimlerinde yürütülen kazı çalışmalarında ortaya çıkartılan arkeolojik ve filolojik buluntular sayesinde ulaşmak mümkündür. Çalışma kapsamında Hitit toplumları açısından önemli bir yere sahip olan dinsel törenler, bayramlar ve festivaller değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Anatolia has hosted many cultures and civilizations during several periods of history. It is possible to attain information about Hittite culture, which has an important place in rich Anatolian cultural heritage through archaeological and philological remains found as a result of various archaeological excavations. Thanks to excavations carried out in different sites dated back to Hittite Period in Anatolia, it has become available to possess significant information about political and socio-cultural structure, architecture, art and religious belief systems of Hittite communities. The same as different periods of history, it is understood that the communities, close to each other geographically, interact with each other both in terms of socio-cultural and commercial affairs. It is also possible to see the traces of the beforementioned cultural interactions in Hittite communities. In the light of findings unearthed as a result of the excavations carried out in various archaeological settlement sites in Anatolia, it can be understood that Hittite communities had a polytheistic religious belief system. It is understood that the religious beliefs of Mesopotamia and Anatolia had great effects on formation of Hittite religious understanding system. The findings unearthed during archaeological excavations in different sites of Anatolia reveal important information about religious beliefs that Hittite communities possessed. At the end of the excavation activities performed in several Anatolian sites, a number of holy sites and temples, which reflect the value and significance Hittite communities gave their gods, were unearthed. Among the Hittite religious beliefs, it is also possible to reach information about several religious ceremonies, feasts and festivals considered to be held particularly in order to please their gods thanks to archaeological and philological findings unearthed through excavation works conducted in various sites of Anatolia. Within the context of the study, religious ceremonies, feasts and festivals having a crucial place in Hittite communities will be tried to be evaluated.
Keywords
- Akdoğan, R; “Boğazköy Metinlerinde Geçen Bazı Hayvan İsimleri”, Anadolu Medeniyetler Müzesi 1989
- Akdoğan, R; “Boğazköy Metinlerinde Geçen Bazı Hayvan İsimleri”, Anadolu Medeniyetler Müzesi 1989 Yıllığı, Ankara, 1990.
- Akurgal, E; Anadolu Kültür Tarihi, Tübitak Popüler Bilim Kitapları, Tübitak, Ankara, 1998.
- Alp, S; Hethitische Briefe aus Maşathöyük, Türk Tarih Kurumu Yayınları, V-35, Ankara, 1991.
- Ardzinba, V; Eski Çağ Anadolu Ayinleri ve Mitleri, Kafkas Bilimsel Araştırma Merkezi ve Yayıncılık İşletmesi, Kafdav Yayınları, Ankara, 2010.
- Bratton, F.G; Yakındoğu Mitolojisi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, NU. 99, Çev. Nejat Muallimoğlu, İstanbul, 1995.
- Darga, A.M. Eski Anadolu’da Kadın, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, 1976.
- Dinçol, A. M. “Ašḫella Rituali ve Hititlerde Salgın Hastalıklara Karşı Yapılan Majik İşlemlere Toplu BirBakış”, Belleten, Cilt XLIX, sayı: 193, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. s. 1-40, 1985.
- Ebelıng, E ve Meıssner, B. “Leopard”, Reallexikon der Assyriologie, Sechster Band, Klagegesang-Libanon, Walter de Gruyter, Berlin, New York, s. 604-605, 1980-1983.
- Frıedrıch. J. Hethitischen Wörterbuch, Kurzgefasste Ktitische Sammlung der Deutungen Hethitischer Wörter, Carlı Winter Universitats Verlag, Heidelberg, 1952.
- Güterbock, H.G. “Some Aspects of Hittite Festivals”, Actes de la XVIIe Recontre AssyrioloqueInternationale, Éuudes recueillies par André Finet, Gembloux: Imprimerie J. Duculot, s.175-179, 1970.
- Haas, V ve Wäfler, M. “Bemerkungen zu Éḫeštī/ā”, Ugarit-Forschungen Internationales Jahrbuch für dieAlterumskunde Syrien-Palästinas, Band, 9, Verlag Butzon&Bercker Kevelaer. s.87-122, 1977.
- Haas, V. “Leopard und Biene im Külte hethitischer Göttinnen”, Ugarit Forschungen, Band 13, Verlag Butzon & Bercker Kevelaer. s.101-116, 1981.
- Haas, V. Geschichte Der Hethitischen Religion, Handbuch Der Orientalistik, Leiden, New York, E.J. Brill, 1994.
- 71 Bratton, 1995: 27-28.Martino, S. “Hitit İmparatorluğunda Kült ve Bayram Kutlamaları”, Die Hethiter und Reich das Volk der 1000 Gotter, Kunst-und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland. s.444-447, 2002.
- Rost, L. “Zu den hethitischen Bildbeschreibungen” (I. Teil), MIO VIII / 2, s. 161-217, 1961.
- Rüster, C ve Neu, E. Hethitisches Zeichenlexikon, Inventar und Interpratation der Keilschriftzeichenaus den Boğazköy-Texten, Studien zu Boğazköy-Texten Beiheft 2, Otto Harrassowitz, Wiesbaden, 1989.
- Sınger, I. The Hittite Kı.Lam Festival, Studien zu den Boğazköy-Texten, Otto Harrassowitz, Wiesbaden, 1983.Taracha, P. Religions of Second Millennium Anatolia, Dresdner Beiträge zur Hethitologie Herausgegeben von Johann Tischler, Band 27, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, 2009.
- Ünal, A. Hititler-Etiler ve Anadolu Uygarlıkları, Etibank, İstanbul, 1999.
- Wolınskı, A. “Egyptian Mask”s: The Priest and his Role, Archaeology Vol. 40, Number 1, 19. s. 22-29, 1987.
