Heybeliada ve Boraks: “Gözlerini Aç! Altın Göreceksin!”

Author:

Year-Number: 2023-71
Yayımlanma Tarihi: 2023-12-20 13:29:17.0
Language : Türkçe
Konu : Sanat Tarihi
Number of pages: 4107-4111
Mendeley EndNote Alıntı Yap

Abstract

Heybeliada, İstanbul Adaları içinde eni 2,7 kilometre, boyu ise 1,2 kilometre olan ve İstanbul’a yaklaşık olarak 10 mil uzaklıkta yer alan dokuz takımadadan biridir. Büyüklüğü açısından ikinci sırada, konumu açısından da Adalar’ın merkezinde yer almaktadır. Ada’yı birbirine bağlayan dört liman vardır. Bunlar arasında Çam Limanı ve Bahriye Limanı stratejik önem taşıdıklarından dolayı en önemlileridir. Eski zamanlarda Çam Limanı’nda bakırla karışık demir yatakları bulunduğu için Yunanca “bakır” anlamında “halki” sözcüğü buradan gelmektedir. Özellikle boraks Heybeliada’da madeni mineral olarak doğal kaynaklardan en önemlisi olmalı ki bu yüzden kadim zamanlardan beri Çam Limanı kazıla kazıla Ay biçimini almıştır. Ayrıca bakır cevherinde altın oranının çok yüksek olmasından dolayı Aristoteles’in bu değerli kaynaklardan bahsettiğine dair rivayetlere rastlanır. Eskiden altındaki bakırın değeri o denli önemliydi ki heykeltraş Sikionios’un bu madenden yaptığı Apollon heykelini seyredenlerin bakışları keskin olurmuş. Arzu dolu bu iştahlı bakışlar bir süre sonra öyle keskin bakışları doğurmuştur ki zamanla şu deyimin ortaya çıkmasına yol açmıştır: “Gözlerini aç! Altın göreceksin!” Bugün bu mitik sözlerden dolayı Heybeliada’ya uzaktan bakıldığında Değirmen ve Ümit Tepeleri’nin Ada’ya âdeta yere bırakılmış ‘heybe’ görünümü kazandırdığından olsa gerek buraya da zamanla Heybeliada denilmiştir.

Keywords

Abstract

Heybeliada, one of the nine islands located approximately 10 nautical miles from Istanbul, is 2.7 kilometers wide and 1.2 kilometers long, making it the second-largest in size and centrally positioned among the Istanbul Islands. The island is connected by four ports, with Çam Limanı and Bahriye Limanı being the most strategically significant. The name "Halki," meaning "copper" in Greek, originates from the ancient discovery of copper-iron deposits in Çam Limanı. Particularly, borax should be the most important mineral resource in Heybeliada, evident from the excavation over time, shaping the port in the form of a crescent moon. Legends mention Aristotle's reference to these valuable resources due to the remarkably high gold content in copper ore. The value of copper beneath gold was so significant that observers viewing the Apollo statue sculpted by Sikionios from this ore had keen eyes. These eager and greedy gazes led to an old saying: "Open your eyes! You will see gold!" Today, the distant appearance of Heybeliada reflects a 'saddlebag' image, seemingly dropped to the ground by the Değirmen and Ümit Hills, potentially contributing to the eventual naming of the island as Heybeliada, inspired by these mythical words.

Keywords