Author :
Abstract
Gaziantep ağzı, Türk dilinin ses ve biçim özelliklerine ait değerli birçok malzemeyi barındırmasına rağmen üzerinde yeterli çalışma yapılmamış bir bölge ağzıdır. Bu çalışmada Gaziantep merkez (Şahinbey- Şehitkâmil) ilçelerinden derlenerek yazıya geçirilen metinler esas alınarak Gaziantep ağzında, fiil çekimleri ana başlığı altında tasarlama kiplerinin kişilere göre çekimleri işlenmeye çalışılmıştır. Tasarlama kipleri; Gereklilik Kipi, Şart Kipi, İstek Kipi ve Emir Kipi olarak dört başlık halinde incelenmiştir. İlk olarak Zamir Kökenli, İyelik Kökenli ve Emir Kipindeki Kişi Ekleri başlıklarıyla kişi eklerinin Gaziantep ağzında kullanılış biçimleri verilmiş, ardından tasarlama kiplerinin bu kişi ekleriyle çekimleri tablolar halinde verilmeye çalışılmıştır. Hem kişi ekleri hem de tasarlama kiplerinin bu kişi ekleriyle çekimleri, Gaziantep ağzından derlenerek yazıya geçirilen metinlerden tespit ettiğimiz sözcük ve söz öbekleriyle ayrı ayrı örneklendirmeye çalışılmıştır. İfade ve ses özellikleri açısından diğer ilçelere göre bazı temel faklılıklar taşıması bakımından, çalışma Gaziantep merkez (Şahinbey-Şehitkamil) ağzı ile sınırlandırılmıştır. Başlıklar altında bölge ağzındaki kullanıma ait hususiyetler sıralanırken çalışmanın sonunda bu kullanımlara ait temel özellikler madde başlıkları biçiminde verilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
The Gaziantep dialect is a region dialect which has not been studied sufficiently, although it contains many valuable materials related to the sound and form characteristics of the Turkish language. In this study, based on the texts collected from Gaziantep central districts (Şahinbey- Şehitkâmil), it has been tried to process the conjugations of subjunctive moods for each person in the Gaziantep dialect under the main title of verb conjugation. Subjunctive moods are examined as partitioned into four categories, which are Necessity mood, Condition mood, Request mood, and Order mood. First, the usage forms of person suffixes in the Gaziantep dialect were given with the titles those of pronoun origin, those of possession origin and those of imperative origin. Then, the conjugations of subjunctive moods with these person suffixes were given in tables. Both person suffixes and subjunctive moods conjugated with these suffixes were exemplified separately by the words and phrases we have identified from texts compiled in the Gaziantep dialect. The study was limited to Gaziantep center (Şahibey- Şehitkâmil) dialect as it carries some basic differences in terms of expression and sound characteristics compared to other districts. While the characteristics of usage in the region dialect were listed under the headings, the main features of these usages are given in the form of item titles at the end of the study.
Keywords
- Aksoy, Ö. A. (1945). Gaziantep Ağzı I, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.
- Aksoy, Ö. A. (1945). Gaziantep Ağzı I, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.Aksoy, Ö. A. (1945). Gaziantep Ağzı II, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.Aksoy, Ö. A. (1946). Gaziantep Ağzı III, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul.
- Alagöz, U. (2016). “Gaziantep Tarihi”, Şehr-i Ayıntâb-ı Cihan Gaziantep, Gaziantep Valiliği Yayınları, s.132-139.
- Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Buran, A. (1996). “Ik Ekinin Anadolu Ağızlarında Kullanılışı”, TDAY-Belleten 1994, s.11-18. Darkot, B. & Turhan D. (1940). “Ayıntab”, İslam Ansiklopedisi, (II), İstanbul.
- Ergeç, R. (2012). “Gaziantep’in Kronolojik Tarihi”, Belgelerle Gaziantep, Kalkınma Bakanlığı Yayınları, s. 101-127.
- Ergin, M. (1997). Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
- Günşen, A. (2009). “Gaziantep Ağzının Şekil Bilgisini Belirleyen Temel Özellikler”, Turkish Studies(International Periodicals For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic), Volume 4/3 Spring, s. 1081-1123.
- Karahan, L. (2011). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Korkmaz, Z. (1995). “Türkçede -acak/-ecek Gelecek Zaman (Futurum) Ekinin Yapısı Üzerine”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Cilt 1, Ankara.
- Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.Sarıtiken, H. (2017). “Gaziantep Merkez (Şahinbey- Şehitkâmil) Ağzı (İnceleme- Metinler- Sözlük)”, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
- Sarıtiken, H. (2019). “Gaziantep Merkez Ağzında Fiil Çekimleri-Bildirme Kipleri”, International Social Sciences Studies Journal, Vol: 5, Issue: 30, s. 804-817.
