Author :
Abstract
Özet İpeğin ilk ana vatanı yapılan araştırmalarda Çin olduğu belirtilmektedir. Çin ormanlarında tesadüf edilen ipek böceklerinin meydana getirdikleri kozalaklardan ipek çekme usulü M.Ö.3000 yıllarında keşfedildiği mitolojik eserlerin incelenmesinden anlaşılmaktadır. Çin’de ipekçiliğin keşfi tarihinden itibaren ipekçilikle en fazla ilgilenen o bölgede yaşayan Türkler olmuştur. Çin’den ipekçiliği öğrenen ilk Millet Türkistan Türkleridir. Türklerin göç olayından sonra, gittikleri her yere, ipekçiliği de beraberlerinde götürmüşlerdir. İpekçiliğin geliştirilmesi için çalışmış ve başarılı olmuşlardır. Cengiz Han’ın küçük oğlu Kaya Kubilay Han, Çinliler kendisine ipekli kumaş hediye ettikleri, yine bazı araştırmalarda yer almaktadır. 1274’te Moğol Hükümdarı olduğu zaman ipek ziraatı ve ipek kumaş imali isminde meşhur bir kitap yazdırılmış ve halka dağıtılmıştır. Anadolu’da ipekçiliğin gelişme devresi, Bursa Şehri’nin Osmanlı Devleti’nin başkenti olduğu sırada yaşanmıştır. O zamanlar yeni usul üzerine ipek çekme usulü bilinmediğinden diğer memleketlerde olduğu gibi ipekler el mancınıkları ile çekilmekte, dolayısıyla pek muntazam değildi. Bununla beraber Anadolu ipekleri Liyon, Milano piyasalarında “Demirbaş ve Lefke” ipekleri isimleriyle yüksek fiyatlarla satılmaktaydı. Türk ipeklerinin cinsi ince ve parlaktır. Kozadan muntazam çekildiği takdirde Avrupa fabrikalarınca pek makbul kabul edilmektedir. Ancak ipeklerimizin önemli bir kısmı azami kozlar mancınıklarla gayrı muntazam çekilmekte ve bunlar Avrupa fabrikalarınca kaba kumaş dokumasında kullanılmaktaydı. Bilhassa el mancınıklarında çekilenler oldukça bozuktu. Kozadan muntazam veya gayrimuntazam çekilmesi ipeğin fiyatı üzerinde de % 10-15 oranında bir fark meydana getirdiğinden ipeklerimizin muntazam çekilmesinin teminine çalışılmalıdır. Vaktiyle Avrupa piyasalarında ipeklerinin rağbet görmediği Japonlar, ülkelerine yabancı ustaları çalıştırma yoluna gitmişler ve bu sayede dünyada en muntazam ipek üretimini gerçekleştiren İtalya ve Fransız ipekleri derecesinde muntazam ipek çıkarmışlardır Bursa’da ilk defa Fransız icadı buharlı ipek çekme fabrikası 1845’te tesis edilmiştir. Ondan sonra bu yeni fabrika örnek teşkil ederek Bursa, Bilecik çevresinde 1856 yılına kadar 85 adet buharlı ipek fabrikası tesis edilmiştir. Bu fabrikaların en önemlisi Bursa Muradiye mahallesinde Çınar önünde Herke Fabrikası’nın ipek ihtiyacı için tesis edilmiş olan 78 mancınıklı büyük fabrikadır. Bu dönemde Fabrikaların sayısı Bursa, Kocaeli ve çevresinde üretilmekte olan 3.600.000 kilo yaş koza işleyebilecek durumdaydı.
Keywords
Abstract
It is stated that China is the first main homeland investigation. The silk drawing method from the cones that silk bugs found in the Chinese forest bring to the fountain is understood from the examination of the mythological artifacts discovered in 3000 BC. Since the discovery of silkworms in China, it has been the Turks living in that region that are most interested in silkworms. The first Nation Turkestan Turks to learn silk from China is the Turks. After the Turks' migration, everywhere they went, they took away the silk with them. They worked and succeeded in the development of silkworms. Kaya Kubilay Khan, the young son of Genghis Khan, is also present in some researches, in which the Chinese gave him silk fabric. In 1274, when a Mongol ruler, a famous book called silk agriculture and silk fabric was printed and distributed to the public. The period of development of silkworms in Anatolia was the time when Bursa was the capital of the Ottoman State. At that time, the silk was pulled with hand grenades as it was in other countries, since the silk pull method was not known on the new style, so it was not very uniform. However, the Anatolian silkworm Lion was sold at high prices under the names of "Demirbaş and Lefke" ropes in the Milan market. The genus of Turkish silk is thin and bright. It is considered very acceptable for European factories if it is drawn uniformly from chocolate. However, a significant part of our silk is pulled regularly with maximum tricks, catapults, and these were used in rough fabrics of European fabrics. Especially those in the hand grenades are pretty bad. Since a uniform or irregular withdrawal from the cord brings about a difference of 10-15% over the price of the cord, we should try to ensure that our silk is drawn smoothly. The Japanese, which were not favored by silk on European markets at the time, went to run foreign masters to their countries and on this basis they produced regular silk in the order of Italian and French silk that made the most regular silk production in the world. For the first time in Bursa, the French-made steam silk hauling plant was established in 1845. Since then, this new factory has set an example and around 1856 around Bilecik in Bursa, 85 steam silk factories have been installed. The most important of these factories is Bursa Muradiye district in front of Çınar with 78 manicured big fabrics which are established for the silk requirement of the Herke factory. In this period, the number of Fabrics was able to process 3,600,000 kilos of cocoons produced in Bursa, Kocaeli and surrounding areas.
Keywords
- Dilek Altun, XIX. Yüzyılda Bursa’da İpek Böcekçiliği, Ankara 2013 (Gazi Üniv. Sosyal Bil. Enst. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
- Gümrük Ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü İpekböceği Raporu Mart 2017 Hereke Fabrikası Müdürü Reşat Bey’in Umumi Raporu (Ankara,1930)
- Mahmut Kiper, Türkiye’yi Dokuyan Tezgâh: Sümerbank, Cumhuriyet Strateji Ekim 2009
- Nadir Yurtoğlu, Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de İpek Böcekçiliği (1923-1950), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVII/34, (2017 Bahar), S. 139-189
- Oktay Taş, Yok olmaya mahkûm edilen sektör İpekçilik, Ankara, 2011
- Şevket Pamuk, Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi, 1500-1914, İstanbul, 2005
- 1930 Sanayi Kongresi raporları, s 12; Gümrük Ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü İpekböceği Raporu Mart 2017
- 28-Mahmut Kiper, Türkiye’yi Dokuyan Tezgâh: Sümerbank, Cumhuriyet Strateji Ekim 2009, s. 3 29 -T. B. M. M. Zabıt Ceridesi, Altmış üçüncü inikat 27. V.1944 Cumartesi, X, s.367
