Author :
Abstract
Tıpta terminal dönem olarak adlandırılan dönem akut ve kronik hastalıklar veya doğrudan yaşa bağlı olarak, haftalar ya da aylar içinde ölümün söz konusu olduğu zamandır. Ölüm öncesi dönemde bireylerde meydana gelen belirgin fizyolojik ve psikolojik değişikliklerin ölüm öncesi dönemin belirsizliğinin ortadan kaldırılabilmesi ve doğru yönetilmesi açısından incelenmesi önemlidir. Böylelikle hastalar, hasta yakınları ve sağlık çalışanlarının ölüm öncesi dönemi iyi koşullarda geçirmesi sağlanacak ve sonrasındaki yas dönemi ise hastaya karşı son görevleri yerine getirmiş olmanın verdiği huzurla daha kolay atlatılacaktır. Bu çalışmada ölüm öncesi dönem hastalarının yaşadıkları psikolojik ve davranışsal bazı değişimlerin incelenmesi ve terminal dönemin doğru yönetilmesi amacıyla Türkiye’de beş büyük ilden 600 hasta yakınına ulaşılmıştır. Katılımcılara açık uçlu dört adet soru yöneltilmiş ve elde edilen veriler içerik analiziyle incelenmiştir. Bulgulara göre terminal dönem hastalarında en sık görülen psikolojik/ davranışsal değişimlerin suskunluk, içine kapanma, tepkisizlik ve uysallık hali olduğu görülmüştür. Bu durumu etkileyen faktörler göz önüne alınarak, terminal dönem hastalarına bakım veren sağlık çalışanlarına ve hastane yöneticilerine yönelik çeşitli öneriler geliştirilmiştir.
Keywords
Abstract
The terminal period is the time when death occurs within weeks or months, depending directly on age there or chronic diseases. It is important to understand the significant physiological and psychological changes in individuals in the terminal care period in order to eliminate the uncertainty of the process. In this way, it will be ensured that patients, patient relatives and healthcare professionals spend the terminal period in good conditions, and the mourning period afterwards will be overcome more easily with the peace of fulfilling the last duties towards the patient. In this study 600 people from 5 largest cities from Turkey has been reached to understand and manage the changes that can be observed of the patients during the terminal care period. Four open-ended questions were asked to the participants and the data obtained were analyzed by content analysis. According to the findings the most common psychological and behavioral changes in terminal care patients are silence, withdrawal,unresponsiveness and compliance. Considering the factors affecting this result, various recommendations have been developed for healthcare professionals and hospital administrators.
Keywords
- Akgün Kostak, M., Akan, M. (2011). ‘‘Terminal dönemdeki çocuğun palyatif bakımı’’. Türk Onkoloji Dergisi,
- Akgün Kostak, M., Akan, M. (2011). ‘‘Terminal dönemdeki çocuğun palyatif bakımı’’. Türk Onkoloji Dergisi, 26 (4):182-192.
- Akyol, A. (2010). ‘‘Yetişkinde ölüm süreci ve hemşirelik bakımı.’’ Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 26(3): 59-72.
- Anderson, B.L. (1994). ‘‘Surviving cancer.’’ Cancer Supplement, 74(4):1485-1493.
- Aydın, E. (2003). ‘‘Hasta hakları ve terminal dönem.’’ Yoğun Bakım Dergisi, 3(1): 37-42.Babaoğlu, E., Öz, F. (2003). ‘‘Terminal dönem kanser hastasına bakım veren eşlerin duygusal ve sosyal sorunları arasındaki ilişki.’’ Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2(1):24-33.
- Baxter, J. E. (2019). ‘‘How to die a good death: teaching young children about mortality in nineteenth century America’’, Childhood in The Past, 12: 35-49.
- Çavdar, İ. (2011). ‘‘Kanserli hastanın terminal dönemdeki bakımı.’’ Türk Onkoloji Dergisi, 26(3):142-147.
- Demirkol, M. E., Tamam, L. (2016). ‘‘Ölüm iyiliği fenomeni’’, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 41(3):559-563.
- Evans, C., Mccarty, M. (1985). ‘‘Prognostıc uncertainty in terminal care: can the karnofsky index help?’’ The Lancet, 325 (8439):1204-1206.
- Fadıoğlu Ç, Aksu T. (2013). ‘‘İyi ölüm ölçeğinin geçerlilik ve güvenirliği.’’ Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 29: 1-15.
- Işıkhan, V. (2008). ‘‘Terminal dönemdeki kanser hastalarının ölüm yeri tercihleri.’’ Türk Onkoloji Dergisi,Işıl, Ö., Karaca, S.(2009). ‘‘Ölüm yaklaşırken yaşananlar ve söylenebilecekler: bir gözden geçirme.’’Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(1):82-87.
- Karan, M. A., Akın, S. (2012). ‘‘Terminal yaşlı hastaya yaklaşım,’’ Klinik Gelişim, 25:90-94.
- Khorshid L, Arslan G. (2006). ‘‘Hemşirelik ve spiritüel bakım.’’ Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 22(1): 233-43.
- Llobera, J., Esteva, M., Rifa, J., Benito, E., Terrasa, J.,Rojas, C., Pons, O., Catalaân, G., Avellaá, A. (2000).‘‘Terminal cancer: duration and prediction of survival time.’’ European Journal of Cancer, 36(1): 2036-2043.Özet A, Hatice I, Ebru E.(1999). ‘‘Kanser hastalarına psikososyal destek.’’ Hematoloji-Onkoloji Güncel Derleme Dergisi, 1(2):101-106.
- Özmen Akalın, F.A. (2020). ‘‘Türk üniversite gençliğinin ölüme bakış açısı: alturist ve mutlu ölüm olgusu.’’ Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(1): 1-17.
- Parks, M.C. (1978). ‘‘Home or hospital? Terminal care as seen by surviving spouses.’’ Journal of the Royal College of General Practitioners, 28: 19-30.
- Sirkia, K.,Saarinen, U.M., Ahlgren, B., Hovi, L. (1997). ‘‘Terminal care of the child with cancer at home.’’ Acta Psdiatr, 86: 1125-1130.
- Uzuncu, H.B., Buyruk, H., Alnak, E., Yıldırım, G. (2013). ‘‘Yoğun bakımda yapılacak bir şeyi kalmayan kanserli terminal dönem hastalara insanca bakım önerisi.’’ Cumhuriyet Tıp Dergisi, 35: 143-151.
- Yorulmaz, D. S., Karadeniz, H. (2020). ‘‘Terminal dönem ve iyi ölüm sürecinde hemşirelik bakımı.’’ Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 24 (2): 134-138.
