Author :
Abstract
Bireylerin sağlıklı ve kaliteli yaşam sürebilmelerin de en önemli faktör yeterli ve dengeli beslenme olup, süt ve ürünleri önemli miktarda protein ve enerji sağlayan besin maddeleri olarak öne çıkmaktadır. Manda, sütünden, derisinden, etinden, boynuzundan ve iş gücünden faydalanılan, farklı çevresel koşullarda yaşayabilen, düşük kaliteli ve kaba yemleri tüketebilen bir hayvandır. Küresel olarak manda varlığı artar iken, Türkiye’de geçmiş dönemlere göre manda varlığı önemli oranda azalmıştır. Bu araştırmanın amacı Türkiye’de son dönemlerdeki manda varlığı, süt üretimi ve fiyatlarındaki değişimlerin analizinin yapılmasıdır. Bu kapsamda 2002 ile 2021 yılları arasında, yirmi yıllık döneme ait veriler kullanılarak, 2030 yılında kadar olması muhtemel değişimlerin analizleri yapılmış ve regresyon katsayıları belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre Türkiye’de manda varlığı, sağılan manda sayısı, süt üretim miktarı, hayvan başına verimin ve süt fiyatlarında artışların olması öngörülmektedir. Bu değişimlerin regresyon katsayıları sırasıyla %86,14, %84,55, %87,79, %1,35 ve %98,31 olarak belirlenmiştir. Mandalar, niteliksiz yem tüketebilmeleri, her türlü iklim ve çevre koşullarına uyum sağlayabilmeleri, doğal, organik ve sağlıklı et ile süt ve süt mamulleri üretimi nedeniyle kırsal alanda önemli bir ekonomik faaliyet alanıdır. Bu amaçla hayvancılık desteklemelerinde verilen dişi/düve manda desteği arttırılmalı, tarımsal yayım faaliyetlerinde manda yetiştiriciliğine daha fazla yer verilmeli ve Türkiye’de çoğunlukla küçük aile işletmeleri tarafından yapılan yetiştiricilik faaliyetleri ilave kamusal politikalarla desteklenmelidir.
Keywords
Abstract
The most important factor for individuals to lead a healthy and quality life is adequate and balanced nutrition, and milk and its products stand out as nutrients that provide a significant amount of protein and energy. Water buffalo is an animal that can be used for its milk, skin, meat, horns, and labor, can live in different environmental conditions, and can consume low quality and roughage. While the presence of water buffaloes has increased globally, the presence of water buffalo has decreased significantly in Turkey compared to previous periods. This research aims to analyze the recent changes in water buffalo existence, milk production, and prices in Turkey. In this context, using the data of the twenty-year period between 2002 and 2021, the possible changes until 2030 were analyzed and the regression coefficients were determined. According to the results obtained, it is predicted that there will be an increase in the presence of water buffalo, the number of milked water buffaloes, the amount of milk production, the yield per animal, and milk prices in Turkey. The regression coefficients of these changes were determined as 86.14%, 84.55%, 87.79%, 1.35%, and 98.31%, respectively. Water buffaloes are an important field of economic activity in rural areas due to their ability to consume unqualified feed, adapt to all kinds of climate and environmental conditions, and produce natural, organic, and healthy meat, milk, and dairy products. For this purpose, water buffalo support given in livestock support should be increased, water buffalo breeding should be given more place in agricultural extension activities, and breeding activities, which are mostly done by small family businesses in Turkey, should be supported with additional public policies.
Keywords
- Akın, G. (2014), “Geleneksel Mutfak Kültürünün Beslenme Açısından Önemi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
- Akın, G. (2014), “Geleneksel Mutfak Kültürünün Beslenme Açısından Önemi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), DOI:10.1501/sbeder_0000000085
- Anonim. (2019). “The Global Dairy Sector: Facts 2019”,http://www.dairydeclaration.org/Portals/153/Content/Documents/DDOR%20Global%20Dairy%20Facts%202019.p df (Erişim Tarihi: 12.02.2022).
- Anonim. (2021). Tarım ve Orman Bakanlığı, “Damızlık Manda Düvesi Yetiştiriciliğinin Desteklenmesine İlişkinUygulama Esasları Tebliği”, 2021. (Tebliğ no: 2021/1). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/02/20210216- 7.html (Erişim tarihi: 05.03.2021).
- Anonim. (2022a). “Manda Sütünün Faydaları”, https://www.milliyet.com.tr/pembenar/manda-sutunun-faydalari- nelerdir-manda-yogurdu-ve-sutu-hangi-hastaliklara-iyi-gelir-6376036#:~:
- %C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k%20sistemini%20g%C3%BC%C3%A7lendirir (Erişim Tarihi: 10.02.2022).
- sutu-ne-ise-yarar (Erişim Tarihi: 10.02.2022).
- Atasever, Ş. & Erdem, H. (2008). “Manda Yetiştiriciliği ve Türkiye’deki Geleceği”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(1), 59-64.
- Aydın, B. & Güneşer, O. (2021). “Manda Sütünden Üretilen Bazı Ürünlerin Duyusal Özellikleri”, Uşak Üniversitesi Fen ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1, 110-123. https://doi.org/10.47137/usufedbid.892530
- Aydogdu, M.H. & Kucuk, N. (2018). “General Analysis of Recent Changes in Red Meat Consumption in Turkey”, IOSR Journal of Economics and Finance (IOSR-JEF), 9(6-IV), 1-8. DOI: 10.9790/5933-0906040108
- Aydoğdu, M. H., Aydoğdu, İ., Cevheri, A.C., Sevinç, M. R. & Küçük, N. (2020). “Şanlıurfa’daki Yem Bitkileri Eken Çiftçilerin Sosyo-Ekonomik Profilinin Analizi”, Journal of Ekonomi, 2(Özel Sayı), 10-15.
- Aydoğdu, M.H. & Şahin, Z. (2022). “Türkiye’de Son Dönemlerdeki Sığır Sayıları ve Süt Üretiminin Trend Analizi”,International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 8(38), 150-156. Doi: 10.26728/ideas.57682
- de Beer, H. (2012). “Dairy products and physical stature: A systematic review and meta-analysis of controlled trials”. Economics and Human Biology, 10: 299–309. doi:10.1016/j.ehb.2011.08.003
- DPT. (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, “Deri ve Deri Mamulleri Sanayii Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, DPT: 2519; ÖİK: 537. Ankara.
- FAO. (2022). Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, FAO “Hayvan varlığı ve süt istatistikleri”, www.fao.org/faostat (Erişim Tarihi: 11.02.2022).
- HAYGEM. (2022) Hayvancılık Genel Müdürlüğü. “Hayvancılık Verileri, Ocak 2022”, https://www.tarimorman.gov.tr/sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/HAYGEM.pdf (Erişim Tarihi: 05.01.2022).
- Işık, N. O. (2018). “Manda Derisi Budama Atıklarından Farklı Yöntemlerle Jelatin Üretilmesi ve Manda Jelatininin Reolojik Özelliklerinin Belirlenmesi”, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(03), 44-51.
- Karagözlü, N., Karagözlü, C., Karaca, S. & Eren, S. (2005). “Üniversite Öğrencilerinde Süt ve Süt Ürünleri TüketimAlışkanlıkları ve Beslenme Bilinçleri Üzerine Bir Araştırma”, Celal Bayar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Örneği, C.B.Ü. Fen Bilimleri Dergisi, 101-108.
- Konca, Y. & Adkinson, A. Y. (2021). “Manda Eti Üretimi ve Kalite Özellikleri”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 31 (Ek Sayı 1), 420-428.
- Mert, İ., Artık, N., Dellal, G. & Şireli, T. (2020). “Süt Kalitesi ve Süt-Sağlık İlişkisi”, Ulusal Süt Konseyi, 2020.
- Sarıözkan, S. (2011). “Türkiye’de Manda Yetiştiriciliğinin Önemi”, Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17 (1): 163-166. Doi:10.9775/kvfd.2010.2446
- Sevinç, G., Şahin, Z. & Aydoğdu, M.H. (2022). “Türkiye’nin Küçükbaş Hayvan Varlığı ile Süt ÜretimindekiGelişmelerin Son Dönemlerindeki Trend Analizi”, International Academic Social Resources Journal, 7(35), 377-384. http://dx.doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.57885
- Soysal, İ., Kök, S. & Gürcan E. K. (2005). “Mandalarda alyuvar potasyum polimorfizmi üzerine bir araştırma”, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (2), 189-193.
- Stoner, M., Lemke, B. & Tahtam, B. (2002). “Water Buffalo. Agriculture Notes. State of Victoria, Dept. of Primary, Industries. July, 2002”, AG0619:1-2. Farm Diversitification Information Service, Bendigo.
- Şahin, G. (2015). “Türkiye Zirai Hayatında Manda (Bubalus bubalis) Yetiştiriciliği ve Manda Ürünlerinin Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 31, 14-40.
- TÜİK. (2019). Türkiye İstatistik Kurumu. “Hayvansal Üretim İstatistikleri”, https://www.esk.gov.tr/tr/14055/Yeni- TUIK-Hayvansal-Uretim-Istatistikleri-2019. (Erişim Tarihi: 11.02.2022).
- TÜİK. (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. “Tarım ve Hayvancılık İstatistikleri”, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1 (Erişim Tarihi: 21.02. 2022).
- WHO. (2021). World Health Organization. “Nutrition”, https://www.who.int/health-topics/nutrition (Erişim Tarihi: 21.02.2022)
- Yücecan, S. (2008). “Optimal Beslenme”, Sağlık Bakanlığı Yayın No:726, ISBN: 978-975-590-242-5, Ankara, s.13.
