Author :
Abstract
Son iki yüzyılda ortaya çıkan edebiyat tarihi kitapları daha önce münferit olarak incelenen alanların birleştirilerek bir kitaba dönüştürülmüş halidir. Edebiyat tarihi kitaplarının derlenmesi Doğu ve Batı’da aynı dönemlere denk gelmez. Batı, edebiyat tarihi ile ilgili ilk eserlerini 18. yüzyıl sonunda ortaya koymuşken, Doğu’nun 19. yüzyılda ortaya çıkardığı görülmüştür. Batı edebiyatına nispetle Doğu’da edebiyat tarihi kitapları daha geç yazılmıştır. Doğu edebiyatları içerisinde yer alan Arap edebiyatı da 19. yüzyıl sonunda ürünlerini vermiştir.
Bütün devirleri birlikte ele alan Arap edebiyatı tarihinin ilk ürünlerinin 19. yüzyılda Batılılar tarafından ortaya konduğu müşahede edilmiştir. Zira Arap edebiyatı tarihi yazımı geleneğinin ilk olarak Alman Müsteşrik Carl Brockelmann’nın Geschichte der arabischen Litteratur kitabı ile başladığı bilinmektedir. Araplar için örnek teşkil eden bu eseri Corcî Zeydân esas alarak Târîhu âdâbi’l-luğati’l-‘Arabiyye isimli kitabını telif etmiştir. Bu eserlerden sonra günümüze kadar pek çok Arap edebiyatı tarihi kaleme alınmıştır. Arap edebiyatının çeşitli devirlerini konu edinen Arap edebiyatı tarihi kitapları her dönemin edip ve şairleri, eser ve edebî türleri hakkında bilgi içerdiğinden araştırmacıların başucu eseri haline gelmiştir. Genellikle cahiliye döneminden başlayıp modern döneme kadar edebî devirleri ele alan bu eserlerin belirli bir ölçüt dâhilinde yazılmış olmaları beklenmektedir. Ne var ki yapılan incelemelerde mevcut birçok eserde yapılan taksimatın, edip ve şairlere ayrılan bölümlerin ve ele alınış biçimlerinin birbirinden kopyalanmış denilebilecek şekilde aynı olduğu görülmüştür.
Bu çalışmada ilk yazılan Arap edebiyatı tarihi kitaplarıyla günümüze kadar yazılanlar arasındaki farklar ile birbirinden etkilenip etkilenmedikleri incelenip, içerikleri hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmada belli başlı sekiz Arap edebiyatı tarihi kitabı ele alınmış, elde edilen veriler ortaya konulup, yazarları hakkında kısaca bilgi verildikten sonra eserlerin değerlendirilmesi yapılmıştır.
Keywords
Abstract
Literary history books, which are an indicator of literary heritage, presents literary works and personalities in a chronological and systematic way. This genre, which emerged in the last two centuries, is a form of a book by combining the previously examined areas within the framework. The emergence of literary history books does not occur at the same time in East and West. While the West published its first works on the history of literature at the end of the 18th century, it can be seen that the East unveiled them at the end of the 19th century. It can be said that literary history books were written later in the east compared to western literature. Turkish literature, which is one of the Eastern literatures, also gave its first products in the 19th century.
When we look at the Arabic literature, it is seen that it gave its first works in the 19th century, and the first works were put forward by the westerners. It is known that the tradition of Arabic literature history book first started with the German Orientalist Carl Brockelmann's Geschichte der arabischen Litteratur book. Based on this work, which sets an example for Arabs, Corcî Zeydân wrote the book Târîhu âdâbi'l-luğati'l-Arabiyye. Many history books of Arabic literature have been written on the basis of these works to this day. The subject of these works have been various periods of Arabic literature, since they provide information about the Arabic poets and poets of each era, their works and literary genres, they have been the reference works of the researchers. They generally deal with the periods beginning with the Jahiliyyah period up to modern times. What is expected from these works is that they are written in a certain systematic way. The research carried out revealed that many works were not treated according to certain criteria, the division of the sections into periods, their division, the places reserved for writers and poets, the way they were treated shows that they were copied from each other.
All of these will be examined more closely, the differences between the first book on the history of Arabic literature and the ones written up to the present day and whether they are affected by each other, as well as its usability, reliability, and being a source will be examined and information will be given about its content. In this study, the main Arabic literature history books will be discussed, the data obtained will be revealed through analysis and a brief evaluation of the works will be made after giving a brief information about their authors.
