Author :
Abstract
Kırgızların tarihinde uzun asırlar boyu kendi halk felsefesini, etnopsikolojisini ve hayat tarzını ata-babalarından kalan inanışlarla şekillendirmişlerdir. Bu inanışlar kırgızların önemli bir parçası olarak günlük hayatlarında yerini bulmuştur. Kırgızlar eski dönemlerde fetişizm, totemizm, şamanizm ve en son Gök Tengricilik gibi inançlarla hayatlarını sürdürmüşlerdir. Daha sonra İslam dinini kabul etmesiyle inançları değişime uğramıştır. Fakat eski dönemdeki bazı inanç unusurları da kaldığı bilinmektedir. Bir çok inançları Kırgızların edebiyatından, felsefesinden ve günlük hayatından apaçık görebiliriz. Halk inançların günümüze kadar ulaşmasında yaşlıların ve Kırgızların milli destanı olan Manas Destanı’ın büyük payı olmuştur. Bunlar ağızdan ağıza söylenerek sonraki nesillere aktarılmış ve zamanın akışıyla halk inancına dönüşmüştür. Günümüz Kırgızlarda birçok halk inanışları bulunmaktadır. Ama bu çalışmada halk arasında aktif bir şekilde yaşanan bazı halk inanışlarını ve fertler üzerindeki etkileri ele alındı. Bunlardan bazıları; çoçuk sahibi olma ve çocukla ilgili inanışlar, ad koyma adeti, ak (beyaz) renkle ilgili inanışlar, mezar, Umay Ana, Albarstı (Albastı) ile ilgili olanlar ve buna benzeri inanışlardır.
Keywords
Abstract
From the history of Kyrgyz nation - the own folk philosophy, ethno psychology and lifestyle for many centuries were formed with the beliefs of their ancestors. These beliefs have found their place in everyday life as an important part of the Kyrgyz people. Kyrgyz people have sustained their life in ancient times with beliefs such as fetishism, totemism, shamanism and most recently Celestial Belief (Gok Tengrizm). Later, their belief has changed by accepting Islam. However, it is known that some elements of beliefs from the old period are still remaining. We clearly can see most of the beliefs through Kyrgyz literature, philosophy and their daily life. The Manas Epic, that is the national epic of the elderly and the Kyrgyz people, has played an important role in the reach of popular beliefs until today. These were passed from mouth to mouth being transferred to later generations and turned into a popular belief with the time flow. Nowadays Kyrgyz people have many folk beliefs. But in this research we have discussed about some beliefs and impact on individuals which actively exist among the people. Their titles are; beliefs about children and about having children, the habit of putting name, about the white color, the graveyard, Umay Ana, Albarsti and the other beliefs.
Keywords
- AALİEVA, Gülzat. (19.14.2016). “Kök Asaba, Kızıl Tuu, Kök Canırgan Uluu Çuu ce Mamlekettin
- AALİEVA, Gülzat. (19.14.2016). “Kök Asaba, Kızıl Tuu, Kök Canırgan Uluu Çuu ce MamlekettinSayasiy Atributtarının Canı Dolbooru”, http://www.netref.ru/aalieva-glzat-karibekovna.html?page=4 (09.11.2018).
- AKMATALİEV, Abdıldacan, Kırbaşev K. vd,. (2003). Kaada-salttar, Ak batalar. Kırgız Uluttuk İlimder Akademiyası Yayınları, Bişkek.
- AKMATALİEV, Abdıldacan. (1998). Baldarga Arnalgan Salt cana Irım-Cırımdar. Şam Yayınları, Bişkek.
- AKMATALİYEV, Abdıldacan, (2004). Kırgız Adabiyatının Tarıhı. 1. Baskı, Şam Yayınları, Bişkek.AYTPAYEVA, Gülnara. (2010). Kırgızstandagı Mazar Basuu; Talas Tacrıybasının Negizinde. 2. Baskı, “Aygine” Kültür Araştırma Merkezi, Bişkek.
- BOTOBEKOVA, Ayşat. (2007). Kırgızdardın Süylöşüüsündögü Verbaldık Emes BaylanışKaracattar Sisteması, Avtoreferat. Kırgız Respublikasının Uluttuk İlimder Akademiyası, Til İlimi İnstitutu, Bişkek.
- CAPAROV, Şeraali. (2009). Adam Attarı-El Baylıgı. Teknik Yayınevi, Bişkek.
- CİHAN, Ahmet. (2006). Gelenek ile Modernite Arasında Kırgızistan. Özgü Yayınları, İstanbul.
- ÇELTİKÇİ, Orhan ve KAYHAN, Shurubu. (2016). “Türkiye ve Kırgızistan Coğrafiyasında Halkİnanç ve Uygulamalarının Karşılaştırılması”, Uluslararası Tarih Araştırmalar Dergisi, 2 (1):62-84.DIYKANBAEVA, Mayramgül. (2011). “Kırgız Türklerinde Erkek Çocuğun Önemi ve Edebi Eserlere Yansıması”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 46 (0):181-194.
- ERDEM, Mustafa. (2000). Kırgız Türkleri. Sosyal Antropoloji Araştırmalar. ASAM Yayınları, Ankara.
- ERDEM, Mustafa. (2005). Kırgız Türkleri Dini ve Sosyal Hayat. 1.baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
- KOCOEVA, G. (2015). “Povtorenie Pragmatik, İspolzuemıh V Kırgızskih Obıçayah”, İzvestya Vuzov Kırgızstana Dergisi, (6):260-263.
- PEMBECİ, Barış İşçi. (2014). “Kırgızistan Mezar Ziyaretleri”, Cyprus International University, 20 (77):101-112.
- TANAEV T. (1998). Kırgız folklorundagı lirikalık canrlar. Oş.
- TİLEŞEVA, Ayturgan. (2016). “Kırgız Halk Kültüründe Geçiş Dönemi (Doğum) Ritülleri” Alatoo Academıc Studıes Dergisi, (3):37-41.
- USUPBEKOVA, Kanımcan. (2016) “Albarstı barbı, bolso al kim?”, https://www.super.kg/article/?article=3165 (15.11.2018).
- YUNUSALİEV, Bolot. (1958). Manas. 1. Cilt, 1. Baskı. Kırgız Mamlekettik Basmakanası Yayınları, Frunze.
