Author :
Abstract
İlahi dinleri kabul eden toplumlar eski inançlarına ait ritüelleri tamamen reddetmemişlerdir. Eski inançlarına ait ritüellerini kabul ettikleri yeni din altında yeniden şekillendirmişlerdir. İlahi dinleri kabul eden toplumlar, eski inançlarına ait ritüellerini başta geleneksel sporları olmak üzere birçok alanda yaşatmaktadırlar. İslamiyet, Türklerin Şamanizm inancından sonra kabul ettikleri ilahi bir dindir. Güreş, insanlık tarihinin bilinen en eski ve köklü sporlarından biridir. Güreş, dünyadaki bütün toplumlarda var olmuştur. Güreşin uygulanış şekli, toplumdan topluma farklılık göstermektedir. Bu farklılıklara, toplumun sahip olduğu inanç sistemi, coğrafi konumu ve iklimsel özellikleri etki etmektedir. Özellikle toplumların inanç sitemine ait ritüeller, güreş meydanlarında görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türklerin inanç sistemi olan Şamanizm ve İslam dininin geleneksel Türk yağlı güreşi üzerindeki etkisini ve ritüellerine yansımasını ortaya çıkarmaktır. Yapılan bu araştırma, tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modeli, geçmişte ya da halen var olan bir durumu, var olduğu şekliyle tanımlamayı amaçlayan bir yöntemdir. Yapılan okumalar sonucunda, bu iki inanç sisteminin yağlı güreş üzerinde etkisinin olduğunu ve yağlı güreşin bu inanç sistemlerine ait birçok ritüeli barındırdığı anlaşılmıştır. Bu ritüellerden bazıları şunlardır; Şamanizm inancında önemli bir yere sahip olan davul, yağlı güreş alanlarının da vazgeçilmez bir öğesidir. İslam inancında ise, davulun ilk kez İsmail peygamber tarafından çalındığına inanılmaktadır. Eskiden güreş severler Kahvehanelere asılan kırmızı dipli mumlarlar güreşlere davet edilirlerdi. Kırmızı renk Şamanizm inancında Ateş Tanrısı’nın rengidir. İslam inancında bir işe sağla başlamak sünnettir. Pehlivanlar bu sünneti kispet giyerken gerçekleştirmektedirler. Yapılan okumalar sonucunda, İslam dininin geleneksel Türk güreşi üzerindeki etkisini gösteren çalışmalar bulunurken, Şamanizm’in geleneksel Türk yağlı güreşi üzerindeki etkisini gösteren çalışmalar bulunamamıştır. Bu nedenle bu çalışmanın, bundan sonra yapılacak olan çalışmalara örnek olacağı düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
The Societies that accept divine religions have not completely rejected the rituals of their old beliefs. They reshaped the rituals of their old beliefs under the new religion they accepted. The societies that accept divine religions sustain their rituals of their old beliefs in many areas, especially traditional sports. Islam is a divine religion accepted by the Turks after Shamanism. Wrestling is one of the oldest and deep rooted sports in human history. Wrestling has existed in all societies in the world. The style of wrestling varies from society to society. These differences are influenced by the belief system, geographical location and climatic characteristics of the society. Especially the rituals of the belief system of societies are seen in the wrestling squares. The aim of this study is to find out the effect of Shamanism and Islamic religion on traditional Turkish oil wrestling and its reflections on rituals. In this research, screening model was used. The screening model is a method that aims to describe a past or present situation as it exists. As a result of the readings, it was understood that these two belief systems had an effect on oil wrestling and that oil wrestling contained many rituals of these belief systems. Some of these rituals include; Drum, which has an important place in shamanism belief, is an indispensable element of oil wrestling areas. In Islamic beliefs, it is believed that the drum was first played by the prophet Ismail. In the past, wrestling lovers were invited to wrestling with red bottom candles hanging in coffeehouses. Red is the color of the Fire God in shamanism. It is sunnah right to start a business in Islamic faith. The wrestlers perform this sunnah while wearing a kispet. As a result of the readings, there are studies found the effect of Islamic religion on traditional Turkish oil wrestling, while there are no studies showing the effect of shamanism on traditional Turkish oil wrestling. For this reason, this study is thought to be an example of the studies that will be done from now on.
Keywords
- Açıkel, Y (2018). Hz. Peygamber-Gül İlişkisi ve İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. Süleyman
- Açıkel, Y (2018). Hz. Peygamber-Gül İlişkisi ve İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 71-103.
- Akpınar, T (1999). Türklerin Din ve Hukuk Tarihi, İletişim Yayınları, 1. Basım, İstanbul. Arlı, M., Nazik, M. H. (2004). Bilimsel araştırmaya giriş. Ankara: Gazi Kitapevi.
- Arslan, A.A. (1995).Kızılderili ve Asya Türk Şamanizmi, Türk Dünyası Tarih Dergisi, İstanbul, S. 103, s. 39.
- Arslan, A.A. (2011). Kızılderili ve Türk Şamanizmi, Berikan Yayınevi, Ankara.
- Bostancı, M. (2008). 645. Tarihi Kırkpınar Güreşlerine Katılan Güreşçilerin Vücut Yağ OranlarınınBelirlenmesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Edirne,.
- Çelik, H. (2011).Kur’an’da Amel Defteri ve Amellerin Tespiti, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, (17) 96-140
- Çobanoğlu, Ö. (2000). Türk Mitolojisinde Kutsal Sabit Mekân Fikrinin Yaratılış Tipolojisi Üzerine
- Çoruhlu, Y. (2000). Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
- Dervişoğlu, M. (2018).Türk Güreşinde Kispet, Kispet Ustalığı Ve Kispet Üzerine İnanışlar. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8(16), 204-222.
- Diykanbayeva A.Y.( 1999).Kococaş Destanında Şamanistik Unsurlar, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
- Drury, N.E(1996). Şamanizm, (Çev. Erkan Şimşek), İstanbul, 1996.s, 75.
- Eliade, M. (1999). Şamanizm İlkel Esrime Teknikleri, (Çeviren: İsmet Birkan), Ankara, İmge Kitabevi.
- Erler, M ve Özyurt, S. (2012). Türk Kültüründe Kadimden Günümüze Ulaşan Sosyal Örgütlere DairBir Misal: Salâvatçılıktan Cazgırlığa (An Example, From the Ancient Times to the Present for theSocial Organizations of Turkish Culture: From'Salavatçı'(Eulogizer) to'Cazgır'(Announcer)). Studies of Ottoman Domain, 2(2).
- Ersürel, Ü. (2009). Türk Kültüründe Şamanizm’in İzleri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Ortaçağ Tarihi Programı, yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Genç, R. (1997). Türk İnanışları ve Millî Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınlan.
- Genç, R. (1999). Türk inanışları ile millî geleneklerinde renkler ve sarı-kırmızı-yeşil. Erdem, 9(27), 1075-1110.
- Gül, O., Gül, M ve Soygünden, A. (2018). Geleneksel Yağlı Güreşler ve “Peşrev Çekme” Ritüelleri, III Türk Halklarının Geleneksel Spor Oyunları.
- Güllülü, S (1992). Sosyoloji Açısından Ahi Birlikleri, İstanbul.
- Güven, Ö. (1999).Türklerde Spor Kültürü, Geliştirilmiş İkinci Baskı, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, No:44,Ankara.
- Güven. Ö.( 2003). Geleneksel Okçuluk ve Güreş Sporunda Ahiliğin Etkileri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, , sayı 27.
- İnan, A. (1976). Eski Türk Dini Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, 1. Baskı, İstanbul, s. 39.
- İnan, A. (2000). Tarihte ve Bugün Şamanizm-Materyaller ve Araştırmalar, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınlan.
- Kabakçılı, O. (2011). KUR’AN’DA FÜTÜVVET, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10:35,299- 306.
- Kahraman, A. (1989) Cumhuriyete Kadar Türk Güreşi I, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. Kalafat, Y. (1999). Türk Halk İnançlarında Kara, Türk Dünyası Tarih Dergisi, İstanbul.
- Kaya, A. (2014). Anadolu’nun Türk ve İslâm Yurdu Haline Gelişinde Ahîlerin Rolü ve Önemi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(29), 548-561.
- Kurtoğlu, N. (1997). Tomarza ve Çevre Yerleşim Merkezlerinde Yer Adlan (Toponimi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
- Küçükaltan, D., Oğuzhan, A., Apak, S ve Boyacıoğlu, E.Z (2005).Bölgesel Kalkınmada KültürelTurizmin Etkisi: Kırkpınar Yağlı Güreşleri Örneği, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:6 Sayı:1, s 1- 22.
- Ocak, A.Y. (1999). Türkler, Türkiye ve İslam, İletişim Yayınları, 1. Basım, İstanbul.
- Oldaç, B. (2000). Geleneksel Türk Müziğinde Var Olan Unsurlara Göre Asma Davul Çalım Metodu,Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Halk Oyunları Ana Bilim Dalı, İzmir.
- Ögel, B. (1993). Türk Mitolojisi I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Baskı, Ankara, s. 34. Ögel, B. (1971), Türk Mitolojisi, 1.cilt, Ankara: T TK Yay.
- Roux, J.P. (1999). Altay Türklerinde Ölüm, (Çev. A. Kazancıgil), Kabalcı Yayınevi, İstanbul. Sevük, İ.H. (1948). Türk Güreşi, Ocak Matbaası, 1. Baskı, İstanbul, s. 274-275.
- Temel, H. (2007). Ahilik Teşkilatının Halkın Eğitim Ve Öğretimindeki Rolü, Yayınlanmış YüksekLisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Sosyal Bilgiler Eğitimi Bilim Dalı, Konya.
- Toksöz, İ. (2011).Pehlivan Kırkpınar Yağlı güreşleri (Tarihsel Süreç) Ömür Matbaacılık, İstanbul.
- Torun, A. (1998). Türk Edebiyatında Türkçe Fütüvvet-Nâmeler Üzerine Bir İnceleme, Kültür Bakanlığı Yayınları
- Tunç, Z. (2007). Şamanizm Üzerine Bir , Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
- Turan, Ş. (1994). Türk Kültür Tarihi, Bilgi yayın Evi 2. Baskı, Ankara.
- Yıldırım, N. (2011). Türk Halklarının Destan Yaratılarında üç Dünya, Turkish Studies - internationalPeriodical For The Languages, terature and History of Turkish or Turkic, 2011, Volume 6/3 Summer, p.1951-1965.
- Yıldırım, N.(2004). Anadolu Masallarında Şamanizm İzleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim dalı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
