AŞI KARŞITLIĞIYLA MÜCADELEDE SAĞLIK İLETİŞİMİ UYGULAMALARI: COVID-19 SALGINI ÖZELİNDE BİR DEĞERLENDİRME
Author :
Abstract
Aşı tereddütü veya aşı karşıtlığı, Covid 19’a karşı üretilen aşıların uygulanması zorunluluğuyla gündeme gelirken, dünyanın farklı ülkelerinde insanlar Covid aşılarına karşı bir duruş sergilemektedir. Aşı karşıtlığının birey ve toplum sağlığı üzerinde yıkıcı etkiler oluşturduğu bilinmekte, bu yönüyle küresel sağlığı ilgilendiren uluslararası bir problem haline geldiği ifade edilmektedir. Pandemi gibi küresel bir konuda sağlıklı bilgiye erişmek, içinde bulunduğumuz bilgi çağında büyük önem taşımaktadır. Özellikle internet aracılığıyla yayılan yanlış ve eksik enformasyon, salgın ile mücadele sürecine en çok zarar veren konular arasında yer almaktadır. Böylesi bir ortamda güvenilir bilgilere ulaşmak büyük önem taşımaktadır. Covid-19 salgınında da medyada farklı yönlendirmeler karşımıza çıkmakta, yanlış bilgi ve komplo teorileri kitleler üzerinde etkili olmaktadır. Medya, aşı konusunda belirleyici bir rol oynamakta, çok sayıda enformasyon; alınan tedbirlere karşı uyumu ve aşı uygulamalarını doğrudan etkilemektedir. Sağlığa ilişkin riskler hakkında toplumsal bilincin oluşturularak farkındalık yaratılması amacıyla iletişim strateji ve uygulamalarından yararlanılarak yürütülecek sağlık iletişimi çalışmaları, hedeflenen kitlelere ulaşabilmek noktasında kritik rol oynamaktadır. Covıd-19 pandemisiyle mücadelede toplumsal bağışıklığın sağlanması noktasında gerçekleştirilecek sağlık iletişimi çalışmaları büyük önem taşımaktadır. Çalışmada aşı tereddütü/karşıtlığı ve nedenleri üzerinde durularak, bu konuda yapılan araştırma sonuçlarına yer verilmiştir. Sağlık iletişimi uygulamalarının kuramsal olarak ele alındığı çalışmada aşı karşıtlığına yönelik uygulanacak stratejiler ve alınabilecek önlemler üzerinde durulmuştur.
Keywords
Abstract
While vaccine hesitancy or opposition to the vaccine comes to the fore with the necessity of applying the vaccines produced against Covid 19, people in different countries of the world take a stance against Covid vaccines. It is known that anti-vaccination has devastating effects on individual and public health, and it is stated that it has become an international problem concerning global health. Accessing healthy information on a global issue such as the pandemic is of great importance in the information age we live in. Inaccurate and incomplete information, especially spread through the internet, is among the most damaging issues to the fight against the epidemic. In such an environment, it is of great importance to access reliable information. In the Covid-19 epidemic, different directions appear in the media, false information and conspiracy theories are effective on the masses. The media plays a decisive role in vaccination, a lot of information; It directly affects compliance with the measures taken and vaccination applications. Health communication studies, which will be carried out by using communication strategies and practices in order to raise awareness about health risks by creating social awareness, play a critical role in reaching the targeted audiences. Health communication studies to be carried out at the point of ensuring social immunity in the fight against the Covid-19 pandemic are of great importance. In the study, the results of the research on this subject are given by emphasizing the vaccine hesitancy/opposition and its causes. In the study, in which health communication practices are discussed theoretically, the strategies to be applied and the measures that can be taken for anti-vaccination are emphasized.
Keywords
- Aşı portalı.Aşı nedir? Nasıl etki eder? [Erişim tarihi 10 Haziran 2020]. Erişim adresi:
- Aşı portalı.Aşı nedir? Nasıl etki eder? [Erişim tarihi 10 Haziran 2020]. Erişim adresi: https://asi.saglik.gov.tr/genelbilgiler/49aşı‐nedir‐ nasıl‐etki‐eder.html
- Bandari, R., Zhou, Z., Qian, H., Tangherlini, T. R., & Roychowdhury, V. P. (2017). “A Resistant Strain:Revealing the Online Grassroots Rise of the Antivaccination Movement”. Computer, 50(11), 60– 67. doi:10.1109/mc.2017.4041354.
- BBC. (2020). Koronavirüs aşısı: Aşıyla ilgili komplo teorileri neler, bilim insanları bunları nasıl çürütüyor?. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya55172316. Erişim Tarihi: 3 Aralık 2020.
- Beck, U. (2019). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru, İthaki Yayınları.
- Boom, Julie A.;& Cunningham, Rachel M. (2014). Understanding and Managing Vaccine Concerns.2014,VI.5illus.3illusincolor.Softcover. http://www.springer.com/gp/book/9783319075624
- Bozkurt, B. H. (2018). “Aşı reddine genel bir bakış ve literatürün gözden geçirilmesi”. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi, 8(1), 71-76.
- Çelik, S. (2011). ‘Öğretmen tutumları ile ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin benlik saygısı düzeyleri arasındaki ilişki’. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Davies P, Chapman S.&Leask J. (2002). “Antivaccination activists on the world wide web”. Arch Dis Child 2002;87:22-5. https://doi.org/10.1136/adc.87.1.22
- Dingil, A. E. (2018). “Üçüncü Aşama Gündem Belirleme Araştırması: Sağlık Haberleri Özelinde Medya Ve Kamuoyu Bağlantısı”. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- Dünya Sağlık Örgütü. (2019). Ten threats to global health in 2019. World Health Organization. Erişim Linki:https://www.who.int/news-room/spotlight/ tenthreats-to-global-health-in-2019. Erişim Tarihi: 11.03.2021.
- Ergül, H. (2013). “Etkili bir sağlık iletişimi: Azerbaycan'da bir saha araştırması”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.2013; 28(28-2):1-12.9
- Farhud, D. (2015). “Impact of lifestyle on health”. Iranian Journal of Public Health, 44(11), 1442–1444. Erişim Linki: http://ijph.tums.ac.ir. (Erişim Tarihi: 11.03.2021
- Feleszko W, Lewulis P, Czarnecki A &Waszkiewicz P. (2021). “Flattening the Curve of COVID-19 Vaccine Rejection”. An International Overview. C. 9, Vaccines . 2021.
- Gargano, L. M., Herbert, N. L., Painter, J. E., Sales, J. M., Morfaw, C., Rask, K., Murray, D., DiClemente, R.J., & Hughes, J. M. (2013). “Impact of a physician recommendation and parental immunization attitudes onreceipt or intention to receive adolescent vaccines”. Human Vaccines and Immunotherapeutics, 9(12), 2627- 2633.
- Grignolio, A. (2018). “Vaccines: Are they worth a shot?”. Springer International Publishing.
- Hatun, O.,Dicle, A. N., & Demirci, İ. (2020). “Koronavirüs salgınının psikolojik yansımaları ve salgınla başa çıkma”. Turkish Studies, 15(4), 531-554.
- Haque, A., & Pant, A. B. (2020). “Efforts at COVID-19 Vaccine Development: Challenges and Successes”. Vaccines, 8(4), 739. doi:10.3390/vaccines8040739.
- IPSOS. (2021). Global attitudes: COVID-19 vaccines. https://www.ipsos.com/en/global-attitudes-covid-19- vaccine-january-2021. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021
- İstanbul İstatistik Ofisi. İstanbul’da Koronavirüs Algı, Beklenti ve Tutum Araştırması (2020). Erişim:https://mediabox.ibb.gov.tr/wp content/uploads/2020/11/Istanbulda-Koronavirus-Algi-Beklenti-ve-Tutum- Arastirmasi-Kasim2020.pdf Erişim Tarihi: 09 Mayıs 2021
- Kata, A.(2010). “A postmodern Pandora’s Box: Anti-vaccination misinformation on the internet”. Vaccine , 28(7) 1709-16.
- Koloğlu, S. (2020). “Salgında TV izleme oranı dünyada arttı”. Ocak 2021 tarihinde Milliyet:https://www.milliyet.com.tr/cadde/sina-kologlu/salginda-tv-izleme-orani-dunyada-artti-6244459 adresinden alındı.
- Kreps, S., & Kriner, D. (2020). “Model uncertainty, political contestation, and public trust in science: Evidence from the COVID-19 pandemic”. Science Advances, 6(43), 1-12
- Lippmann, W. (1949) Public Opinion, İkinci Baskı, New York: The Free Pres.
- Makarovs, K., & Achterberg, P. (2017). “Contextualizing educational differences in “vaccination uptake”: A thirty nation survey”. Social Science and Medicine, 188, 1-10.
- Memiş Doğan, M., & Düzel, B. (2020). Covid-19 özelinde korku-kaygı düzeyleri. Turkish Studies, 15(4), 739- 752.
- Okay, A. (2016). Sağlık İletişimi, İstanbul: Der Kitabevi
- Önder, N. (2020). “Televizyonun yeniden keşfi!”. Ocak 2021 tarihinde Marketing Türkiye: https://www.marketingturkiye.com.tr/haberler/televizyonun-yeniden-kesfi/ adresinden alındı
- Paul E, Steptoe A, & Fancourt D. (2021). “Attitudes towards vaccines and intention to vaccinate againstCOVID-19: Implications for public health communications”. Lancet Reg Heal – Eur. 01 Şubat 2021;1. Erişim: https://doi.org/10.1016/j.lanepe.2020.100012
- Puri, N., Coomes, E. A., Haghbayan, H., & Gunaratne, K. (2020). “Social media and vaccine hesitancy: Newupdates for the era of COVID-19 and globalized infectious diseases”. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 16(11), 2586–2593.
- Sağlık Bakanı F. Koca: Kabine Toplantısı’nda kapsayıcı, alternatifli önerileri sunacağız. 12 Nisan 2021.[Erişim Tarihi: 09 Mayıs 2021]. Erişim: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/saglik-bakanikoca-kabine- toplantisinda-kapsayici-alternatifli-onerileri-sunacagiz/2206637
- Salmon D.A, Dudley MZ, Brewer J, Kan L, Gerber JE, & Budigan H. (2021). “COVID-19 vaccinationattitudes, values and intentions among United States adults prior to emergency use authorization”.Vaccine.2021;39(19):2698–711.Erişim
- Salali G,D, & Uysal M,S.(2020). “COVID-19 vaccine hesitancy is associated with beliefs on the origin of thenovel coronavirus in the UK and Turkey”. Psychol Med. 2020/10/19. 2020;1–3.Erişim:https://www.cambridge.org/core/article/covid19-vaccine-hesitancy-is-associatedwithbeliefs on-the- origin-of-the-novel-coronavirus-in-the-uk andturkey/720F9BF973939689A82FFE4316855CFE
- Sarıoğlu, E. B., & Turan, E. (2020). “COVID-19 ile ilgili haberlerde bilginin yeniden üretilmesi sürecinin infodemik açıdan analizi”. Turkish Studies, 15(6), 819-837.
- Siddiqui, M., Salmon, D. A., & Omer, S. B. (2013). “Epidemiology of vaccine hesitancy in the United States”. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 9(12), 2643-2648.
- Soğukdere, Ş., & Öztunç, M. (2020). “Sosyal medyada koronavirüs dezenformasyonu”. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 59-85.
- Soysal, A. (2018). “Aşı Karşıtlığı”, Diyalektik ve Toplum, 1(3), 263-271
- Stone D. (2020). Nationalgeographic.com [Internet]. The 10 inventions that changed the world. NationalGeographic magazine. [Updated: 2017; Cited: 2020 Apr 3]. Available from: https://www.nationalgeographic.com/magazine/2017/ 06/explore-top-ten-innovations/.
- Tabak, R.S. (2006). Sağlık İletişimi (3.Baskı) İstanbul: Literatür Yayınları
- Teyit, N. (2021). “Aşı Karşıtlığı ve Covid-19”. https://teyit.org/dosya-asi-karsitligi-ve-covid-19. Erişim Tarihi: 16 Şubat 2021.
- Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı (TYAP). (2021, 3 Şubat). “Pandeminin sosyal etkileri ve toplumun aşı İle ilgili yaklaşımları.” https://tyap.net/mediaf/Pandeminin_Sosyal_Etkileri_Su num.pdf
- Tosyalı, H., & Sütçü, C. S. (2016) “Sağlık İletişiminde Sosyal Medya Kullanımının Bireyler Üzerindeki Etkileri”, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3 (2), s.3-22
- Türkiye Bilimler Akademisi (2020). “Covid-19 Pandemi Değerlendirme Raporu”. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları
- Türkiye Raporu (2021). “Koronavirüs Aşısı Olmayı Düşünüyor Musunuz?”. 30 Nisan 2021. [Erişim Tarihi:09 Mayıs 2021]. Erişim: https://www.turkiyeraporu.com/arastirma/koronavirus-asisi-olmayidusunuyor- musunuz-2-4230/
- Üsküdar A, Dalkıran D, Şahin D, Toprak ÖN, Türk MT, Alıcılar HE & Çöl M. (2020). “Ankara ÜniversitesiTıp Fakültesi Dönem 3 Öğrencilerinin COVID-19 Aşılarına Karşı Yaklaşımları, Tutumları ve İlişkili Faktörler”. Ön Rapor.
- WHO (World Health Organization). (2013). “What in fluences vaccine acceptance: A model of determinantsof vaccine hesitancy.” 15.11.2020. https://www.who.int/immunization/sage/ meetings/2013/april/1_Model_analyze_driversofvaccineConfidence_22_March.pdf?ua=1
- WHO (2015). The SAGE Vaccine Hesitancy Working Group. What Influences Vaccine Acceptance: A Modelof Determinants of Vaccine Hesitancy. (Erişim Tarihi: 16.07.2015, http://www.who.int/immunization/sage/ meetings/2013/april/1_Model_analyze_driversofvaccine Confidence_22_March.pdf)
- WHO (2018). “Assessment report of the global vaccine action plan”. Switzerland.
- World Health Organization (2018) [Internet]. Strategic Advisory Group of Experts on Immunization, Reportof the SAGE working group on vaccine hesitancy. [Updated: 2014; Cited: 2020 May 5]. Available from:https://www.who.int/immunization/policy/position_pa pers/Interim_SAGE_influenza_vaccination_recomme ndations.pdf?ua=1
- Wu S. (2020). “Progress and Concept for COVID-19 Vaccine Development”. Biotechnol J;15(6):e2000147. doi: 10.1002/biot.202000147.
- Yaylagül, L. (2006). Kitle İletişim Kuramları, Dipnot Yayınları.
- Yeşilyurt, E. F. (2020). “TV’un izlenme oranı 3 kat artarak 18,3 milyon saate ulaştı.” Ocak 2021 tarihindeAnadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/sirkethaberleri/bilisim/tv-in-izlenme-orani-3-kat-artarak-18- 3- milyon-saate-ulasti/661421# adresinden alındı.
- Zadrozny, B. & Edwards, E. (2019). “Anti-vaccine groups take dangerous online harassment into the realWorld”. NBC News. Erişim Linki: https://www.nbcnews.com/news/amp/ncna109646 1 (Erişim Tarihi: 28. 02. 2021).
