Author :
Abstract
Pandemi döneminde lise öğrencileri arasında kötüleşen ruh sağlığı, dünya çapında ciddi bir sağlık sorunu olmuştur. Covid-19 pandemisi sırasında uzaktan eğitim gören lise öğrencilerinin yüz yüze sosyalleşme fırsatlarının azalması, sosyal ağların ve sosyal medya kullanımında önemli bir artışa neden olmuştur. Bununla birlikte, aşırı kullanım, bu platformlara yönelik bağımlılık eğilimlerini destekleyebilir ve lise öğrencilerinin ruh sağlığı açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Araştırmada, lise öğrencilerinin eğitimde sosyal medya kullanımına yönelik tutumlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, Antalya ilinde bir Anadolu Lisesinin 10, 11 ve 12 sınıflarında okuyan basit tesadüfi yöntemle seçilmiş 319 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma nicel araştırma modellerinden, betimsel tarama şeklinde tasarlanmıştır ve ölçme aracı olarak, 23 maddeden oluşan ve Otrar ve Argın (2015) tarafından geliştirilen ‘Sosyal Medya Tutum Ölçeği’ kullanılmıştır. Ergen bireylerin, sosyal medya kullanım amaçlarının cinsiyet, sınıf düzeyi, ailenin gelir, ailenin eğitim ve ailenin çalışma durumu, sosyal medyada geçirdikleri süre, sosyal medyada edindikleri arkadaş sayısı değişkenlerine göre değerlendirilmiştir. Araştırmada parametrik istatistik analiz testleri kullanılmış olup, ikili değişkenler için t-testi ile üç ve fazla değişkenler için Anova Testi uygulanmıştır.
Sonuç olarak lise öğrencilerinin sosyal medyayı yoğun bir şekilde kullandıkları ve sosyal medya bağımlılığında artış riski ile en çok ilişkili olanın instagram olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen veriler, özellikle diğer sosyal medya uygulamalarıyla birlikte instagram kullanan ergenlerin takibinin gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Keywords
Abstract
Worsening mental health among high school students during the pandemic has been a serious health problem worldwide. The decrease in face-to-face socialization opportunities of high school students studying distance education during the Covid-19 pandemic has led to a significant increase in the use of social networks and social media. However, overuse can support addiction tendencies towards these platforms and have negative consequences for the mental health of high school students.
The aim of this study is to examine the attitudes of high school students towards the use of social media in education according to different variables. The sample of the study consisted of 319 students selected by simple random method, studying in the 10th, 11th, and 12th grades of an Anatolian High School in Antalya. The research was designed as a descriptive survey, one of the quantitative research models, and the 'Social Media Attitude Scale' consisting of 23 items developed by Otrar and Argın (2015) was used as a measurement tool. Adolescents' social media usage purposes were evaluated according to the variables of gender, class level, family income, family education and family working status, time spent on social media, and the number of friends they made in social media. In the research, t-Test was used for independent tests for binary variables, and Anova Test for three or more variables, which is one of the parametric statistical analysis tests.
As a result, it has been determined that high school students use social media intensively and that the most associated with the risk of increasing social media addiction is Instagram. The data obtained reveal the necessity of following the adolescents who use Instagram, especially with other social media applications.
Keywords
- 1. Akar, E., Sosyal Medya Pazarlaması. İstanbul: Elif Yayınevi, 2010.
- 2. Akbulut, Y. ve Günüç, S. (2012). Perceived social support and Facebook use among adolescents. International Journal of Cyber Behavior, Psychology and Learning, 2(1), 30-41.
- 3. Akıncı, AY. (2019). Beden Eğitimi, Sosyalleşme İlişkisi, Mauritus, Lap Lambert Academic Publishing.
- 4. Aksak, M. (2017). Farklı lise türlerine devam eden lise öğrencilerinin sosyal medyaya ilişkin tutumları ile yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Gaziosmanpaşa ilçesi örneği) (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).
- 5. Aküzüm, C., Saraçoğlu, M., 2017. Investigation of attitudes of university students towards social media. Dicle Univ. J. Ziya Gökalp Fac. Educ. 32, 803–817. https://doi.org/10. 14582/DUZGEF.789.
- 6. Alican, C., & Saban, A. (2013). Ortaokul ve lise de öğrenim gören öğrencilerin sosyal medya kullanımına ilişkin tutumları: Ürgüp örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(35), 1-14.
- 7. Altınay Bor, H. (2018). Ergenlerde sosyal medyaya yönelik tutum, sosyal medya kullanımında gelişmeleri kaçırma korkusu ve sosyal kaygı arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- 8. Altıntaş, S., & Öztabak, M. (2016). Orta okul öğrencilerinin problemli internet kullanımları ile anne-baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 7(13), 109-128.
- 9. Amaghani, F. F. ve Akbağ, M. (2018). Gençlerde sosyal medyaya yönelik tutumlar ve yalnızlık: İlişkisel bir inceleme. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 6(15), 5-42.
- 10. Argın, S. F. (2013). Ortaokul ve lise öğrencilerinin sosyal medyaya ilişkin tutumlarının incelenmesi (Çekmeköy örneği). (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.327660)
- 11. Assuncao, R. S., Matos, P. M., Assunçao, ˜ R. S., Matos, P. M., Assuncao, R. S., & Matos, P. M. (2017). The generalized problematic Internet use scale 2: Validation and test of the model to Facebook use. Journal of Adolescence, 54, 51–59. https://doi. org/10.1016/j.adolescence.2016.11.007.
- 12. Atlı, F., Buğa, A., Mammadli, T. & Yıldırım Atlı, A. (2021). Türkiye’de üniversite öğrenimi gören öğrencilerin öz-anlayışları ile sosyal medya bağımlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 59-77.
- 13. Babacan, M. E. (2016). Sosyal Medya Kullanım Alanları ve Bağımlılık İlişkisi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3(1), 7-28.
- 14. Batıgün Durak, A., & Hasta, D. (2010). İnternet bağımlılığı: yalnızlık ve kişilerarası ilişki tarzları açısından bir değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11, 213-219.
- 15. Batıgün Durak, A., & Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki İlişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26 (67), 1-10.
- 16. Bedir, A., (2016). The Effect of Using Social Media on Collage Academic Success and Attitude. Master’s Thesis. Atatürk University Institute of Educational Sciences Computer and Instructional Technology Education, Erzurum.
- 17. Berber Çelik, Ç., & Odacı, H. (2012). Kendilik algısı ve benlik saygısının problemli internet kullanımını üzerindeki yordayıcı rolü. E-Journal of New World Sciences Academy, 7, (1), 433-441.
- 18. Bodur, H.E., Korkmaz, S. (2017). “İlahiyat Öğrencilerinde Sosyal Medya Kullanımı ve Dindarlık İlişkisi”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 15/30, 329-351.
- 19. Bulu, S., Numanoglu, M., & Keser, H. (2016). “Examination of The Attitudes of Middle School Students Towards Social Media”. Cypriot Journal of Educational Sciences 11/1, 43-48.
- 20. Ceyhan, E. (2010). Problemli internet kullanım düzeyi üzerinde kimlik statüsünün, internet kullanım amacının ve cinsiyetin yordayıcılığı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1323-1355.
- 21. Ceyhan, A. A. (2011). İnternet kullanma temel nedenlerine göre üniversite öğrencilerinin problemli internet kullanımı ve algıladıkları iletişim beceri düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 59-77.
- 22. Carbonell, X., & Panova, T. (2017). A critical consideration of social networking sites’ addiction potential. Addiction Research and Theory, 25(1), 48–57. https://doi.org/ 10.1080/16066359.2016.1197915.
- 23. Comm, J. And Burge, K., (2009). Twitter Power, How to Dominate Your Market One Tweet at a Time, Published by John Wiley&SonsInc, New Jersey.
- 24. Coşar, H. A., & Gedik, H. (2021). Öğretmen adaylarının sosyal medya bağımlılığı ve akademik erteleme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 32-65.
- 25. Çakır, Ö., Ayas, T., & Horzum, M. B. (2011). An investigation of university student’s internet and game addiction with respect to several variables. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 44 (2), 95-117. DOI: 10.1501/Egifak_0000001226.
- 26. Çıngı, H. (1994). Örnekleme Kuramı, H.Ü. Fen Fakültesi Yayınları, Ankara, 346.
- 27. Deniz, L., & Gürültü, E. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 355-367.
- 28. Doğan, A. (2013). İnternet bağımlılığı yaygınlığı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- 29. Eftekin, P. (2015). Ergenlik dönemindeki öğrencilerin internet bağımlılığı ve anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.382058)
- 30. Ezen, M., Açıkgöz, A., Emir, B., & Özkaraman, A. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıklarının iletişim becerilerine etkisi. Kocaeli Medical Journal, 8(1), 130-140.
- 31. Flynn, S., Noone, C., & Sarma, K. M. (2018). An exploration of the link between adult attachment and problematic Facebook use. BMC Psychology, 6(1), 1–16. https://doi. org/10.1186/s40359-018-0245-0.
- 32. Genel, M. G. (2021). Öğrencilerin Sosyal Medya Tutumları ve Yalnızlık Algıları: Lise ve Ön lisans Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(4), 2148-2159.
- 33. George D, Mallery P., (2016). IBM SPSS Statistics 23 Step by Step: A Simple Guide and Reference. New York: Routledge; 112-120.
- 34. Goel, D., Islamia, J.M., Singh, M., (2016). Impact of students attitudes towards social media use in education on their academic performance. AIMA J. Manag. Res. (2/4), 5–14.
- 35. Göncü, S. (2018). Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı çerçevesinde y kuşağının whatsapp kullanımı üzerine bir inceleme. TRT akademi, 3(6), 590-612.
- 36. Işık, M., & Kaptangil, İ. (2018). Akıllı telefon bağımlılığının sosyal medya kullanımı ve beş faktör kişilik özelliği ile ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerinden bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 695-717.
- 37. İnan, A. (2010). İlköğretim II. Kademede ve Ortaöğretim Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.263788).
- 38. Karakaya, I., Mehmet, S. A. T. A., Corbaci, E. C., & Cetin, B. (2018). An Investigation of the Factors That Affect High School Students’ Attitudes Towards Social Media by CHAID Analysis. Eurasian Journal of Educational Research, 18(76), 21-40.
- 39. Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel yayıncılık, Ankara, 52.
- 40. Kim, W., Jeong, O. R., & Lee, S. W. (2010). On social Web sites. Information systems, 35(2), 215-236.
- 41. Lee, E. W. J., Ho, S. S., & Lwin, M. O. (2017). Explicating problematic social network sites use: A review of concepts, theoretical frameworks, and future directions for communication theorizing. New Media and Society, 19(2), 308–326.
- 42. M´erelle, S. Y. M., Kleiboer, A. M., Schotanus, M., Cluitmans, T. L. M., Waardenburg, C. M., Merelle, S. Y. M., … van Rooij, A. J. (2017). Which health-related problems are associated with problematic video-gaming or social media use in adolescents? A largescale cross-sectional study. Clinical Neuropsychiatry, 14(1), 11–19.
- 43. Molla, R. (2021). https://www.vox.com/recode/22295131/social-media-use-pandemic-covid-19-instagram-tiktok
- 44. Otrar, M., Argın, F.S. (2014). “Öğrencilerin Sosyal Medyaya İlişkin Tutumlarının Kullanım Alışkanlıkları Bağlamında İncelenmesi”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 3/3, 1-13.
- 45. Otrar, M., & Argın, F. S. (2015). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 391-403.
- 46. Özer, Ş. (2013). Problemli İnternet Kullanımının Benlik Saygısı ve Öznel İyi Oluş ile Açıklanabilirliği (Yüksek lisans tezi). (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.344488).
- 47. Öztürk, M. F., & Talas, M. (2015). Sosyal medya ve eğitim etkileşimi (Interaction of social media and education). Journal of World of Turks, 7(1), 101-120.
- 48. Salici, O., & Ocal, Z. S. S. (2020). University Students' Internet Addiction Levels under Various Variables. European Journal of Educational Sciences, 7(3), 109-122.
- 49. Siyez, D. M. (2014). Lise öğrencilerinde problemli internet kullanımının yordayıcıları olarak heyecan arama ve cinsiyet. The Turkish Journal on Addictions, 1(1), 63-97. Doi: 10.15805/addicta.2014.1.1.006.
- 50. Şahan, M., & Eraslan Çapar, B. (2017). Ergenlerin problemli internet kullanımında kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaların ve sosyal kaygının rolü. Ege Eğitim Dergisi, 2 (18), 887-913. https://dx.doi.org/10.12984/egeefd.336391.
- 51. Smahel, D. B., Brown, B. B., & Blinka, L. (2012). Associations between online friendship and internet addiction among adolescents and emerging adults. Developmental Psychology, 48(2), 381-388. http://dx.doi.org/10.1037/a0027025
- 52. Social, W. A. (2020). Essential Insights Into Internet, Social Media, Mobile, and E-Commerce Use Around The World.
- 53. Terzi, B., Bulut, S., & Kaya, N. (2019). Factors affecting nursing and midwifery students’ attitudes toward social media. Nurse education in practice, 35, 141-149.
- 54. Tutgun-Ünal, A. ve Deniz, L. (2016). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığının incelenmesi, Route Educational and Social Science Journal, 3(2), 155-181.
- 55. Tutgun-Ünal, A. ve Deniz, L. (2019). Sosyal medya kuşaklarının sosyal medya kullanım seviyeleri ve tercihleri. 5. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Araştırmaları Kongresi, Bandırma.
- 56. Tutgun-Ünal, A. ve Katmer-Bayraklı, V. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal medyanın eğitimde iletişim amaçlı kullanılmasına ilişkin görüşleri: Twitter örneği. Uluslararası 1. Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi (EJER), İstanbul.
- 57. Tutgun-Ünal,A. (2015). Sosyal medya bağımlılığı: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- 58. Tükenmez, Ataman vd. (2019). “Genç Bireylerin Sosyal Medya Tutumlarının İncelenmesi”. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences 5/20, 942-947.
- 59. Ünsal, S., Vayvay, N.A. (2018). Investigation of the relationship between teacher candidates' social media usage and attitudes towards e-learning. Route Educ. Soc. Sci. J. 5 (5), 25–40.
- 60. Ürkmez, S., & Eskicumalı, A. (2021). Kullanımlar ve doyumlar teorisi çerçevesinde covid-19 pandemi sürecinde bireylerin sosyal medya kullanım motivasyonları: Instagram örneği. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 111-129.
- 61. Yaşar, İ. H., & Uğurhan, Y. Z. C. (2021). Sosyal Medyada Güven ve Teyit: Sosyal Medya Kullanım Sıklığı Bağlamında Bir İnceleme. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İnif E-Dergi), 6(1), 32-52.
- 62. Yazıcı, T. (2015). Kişilerarası İletişimde Anlık Mesajlaşma Uygulamalarının Yeri: Whatsapp Uygulaması ile İlgili Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1 (4), 1334-1356.
- 63. Yılmaz, E., Şahin, Y. L., Haseski, H. İ., & Erol, O. (2014). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Balıkesir ili örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4(1), 133-144. http://dx.doi.org/10.12973/jesr.2014.41.7
- 64. Yılmazsoy, B. ve Kahraman, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ile sosyal medyayı eğitsel amaçlı kullanımları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Facebook örneği, Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 6(1), 9-20.
- 65. Zhao, N., & Zhou, G. (2021). COVID-19 stress and addictive social media use (SMU): Mediating role of active use and social media flow. Frontiers in Psychiatry, 12, 85. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.635546
- 66. Zorbaz, O. (2013). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No.339100)
- 67. Zorbaz, O., & Tuzgöl Dost, M. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 298-310.
