Değişken Maliyetleme ve Analitik Hiyerarşi Süreci Yönteminin Birleştirilmesi ile Yer Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme Analizi için Ampirik Bir Çalışma
Author :
Abstract
İşletmeler tarafından verilen en stratejik kararlardan biri işletme kuruluş yeri seçimi kararıdır. Bu kararda belirleyici rol oynayan sayısal (nicel) ve sayısal olmayan (nitel) nitelikte birçok faktör bulunmaktadır. Söz konusu faktörlere göre verilen karar doğrultusunda işletmeler tarafından optimal (en uygun) olduğu belirlenen kuruluş yerinin yanlış seçilmesi veya daha sonra değiştirilmek istenmesi, işletmeler açısından geri dönüşü mümkün olmayan ciddi harcamalara veya zararlara yol açabilmektedir. Bu çalışmada yeni kurulması planlanan bir iplik dokuma işletmesi için belirlenmiş olan üç farklı aday kuruluş yerinin seçiminde ilk aşamada yönetim muhasebesi karar aracı olarak değişken maliyetleme yöntemi, sonraki aşamada ise çok kriterli karar verme aracı olarak analitik hiyerarşi süreci (AHP) yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada multidisipliner bir araştırma yaklaşımı izlenmiştir. Bu doğrultuda nicel bir faktör olarak; maliyet faktörü ve maliyet dışındaki diğer nitel faktörler; işgücü erişim olanağı, alt yapı yeterliliği ve teşvik ampirik bir çalışma ile analiz edilmiştir. Çalışmanın sonuçları, işletmeler açısından optimal kuruluş yerinin, nitel ve nicel faktörlerin bir arada değerlendirilmesi sonucunda değişkenlik gösterebileceğini, bu yüzden optimal kuruluş yeri ile ilgili nihai bir karara vermeden önce birden fazla faktörün ve aday kuruluş yerlerindeki işletme faaliyetine özgü önceliklerin dikkate alınması gerektiği ortaya konmuştur. Çalışma, bütünleşik bir araştırma modeli tasarımı üzerinden araştırma problemine ilişkin somut veriler sunarak literatüre katkıda bulunmaktadır.
Keywords
Abstract
One of the most strategic decisions made by businesses is the choice of site of establishment. Many quantitative and qualitative factors that play a decisive role in this decision. According to these factors, the wrong choice of the location, which is determined to be optimal by the enterprises, or the desire to change it later, can lead to serious costs or losses for the enterprises. In this study, the factors affecting the selection of three different candidate establishment locations for a new yarn-weaving mill were analyzed through a multidisciplinary approach containing the variable costing method as a tool of managerial accounting in the first stage and analytical hierarchy process method (AHP) as a tool of multi-criteria decision analyzing in the following stage. A multidisciplinary research approach was followed in the study. In this regard, the cost factor as a quantitative factor and qualitative factors other than cost, such as access to labor, adequacy of infrastructure and incentives were analyzed through an empirical study. The results of the study reveal that the optimal location for enterprises may vary as a result of a combination of qualitative and quantitative factors, and therefore, multiple factors and priorities specific to the business activity in the candidate location should be considered before making a final decision on the optimal location. The study contributes to the literature in terms of presenting solid data on the research problem concretely through an integrated research model.
